Nadszedł maj. Co prawda wczoraj była matura podstawowa z polskiego, ale maturzystów czeka jeszcze matura ustna, a niektórych rozszerzona. W tym artykule opisuję trzy przykłady filmów od wytwórni filmowej Pixar, które można użyć na egzaminie dojrzałości. Piszę krótko o ich fabule oraz jakie motywy są w nich obecne.
Dlaczego warto wykorzystać takie utwory na maturze?
Na maturze z polskiego, wiele osób odwołuje się tylko do lektur szkolnych. Z jednej strony robią to z lęku, że podane przez nich przykłady nie będą uznane przez egzaminatorów. Z drugiej jednak, często nie przychodzi uczniom do głowy, że mogą wykorzystać coś innego.
A jednak, jeśli polecenie mówi o tym, że należy odwołać się do dzieł kultury, jak najbardziej można pisać i mówić o filmach. Oczywiście, kiedy wymagać się będzie, aby wypowiedź stworzyć wokół dzieł literackich, to nie powinno się tego robić. Jednak w takim przypadku, można wykorzystać czasami film jako dodatkowy kontekst naszej wypowiedzi.
Jeśli filmy, to mogą być to również produkcje animowane. A jeśli produkcje animowane, to Pixar, których wytwory wiele osób uwielbia.
Potwory i Spółka, czyli o buncie i miłości
Potwory i Spółka (Monsters Inc.) to animacja w reżyserii Pete’a Doctera (zawsze trzeba podać głównego autora). Opowiada o przyjaźni Sullivana i Wazowskiego, potworach, którzy pracują w fabryce strachu. Miasto, w którym żyją zdobywa energię przez straszenie dzieci. Przez pewne zdarzenia odkrywają w swoim miejscu pracy spisek. W międzyczasie poznają małą Boo, ludzkie dziecko, a po czasie zbliżają się do niej.
W opowieści tej można znaleźć wiele wątków, takich jak chociażby opieka. Główni bohaterowie początkowo są zdziwieni i wręcz przerażeni obecnością Boo w „potworzym” świecie, ale ostatecznie po prostu zaczynają o nią dbać i ją kochać. Można to porównać np. z Małym Księciem. Oprócz tego: bunt (buntują się w swojej firmie), przyjaźń mimo kłótni, przemiana.
W głowie się nie mieści, czyli o złożonym świecie emocji
Następnym filmem, który proponuję wykorzystać to W głowie się nie mieści (Inside Out), w reżyserii… także Pete’a Doctera. Opowiada on o małej dziewczynce, która przeżywa wyprowadzkę z rodzicami do nowego miasta. Przeżywa wiele uczuć, negatywnych i pozytywnych, aby ostatecznie przez wszystko to stać się dojrzalszą osobą. Spora część utworu jest osadzona „w głowie” bohaterki, gdzie odrębnymi postaciami jest Smutek, Radość, Złość, Obrzydzenie i Lęk.
Motywem, które można odnaleźć w tym dziele jest na pewno motyw dziecka. Można opowiedzieć o Riley, jako przykładzie osoby młodej, a jednak wewnętrznie złożonej jak wszyscy z nas. Rysuje się tu mapa możliwych porównań – w romantyzmie np. dzieci postrzegano jako posiadające ponadnaturalne zdolności, a w innych epokach czasami po prostu je pomijano. Inne wątki: konflikt wewnętrzny, relacje w rodzinie.
WALL·E jako przykład krytyki społecznej?
Wyjątkowym na tej liście jest WALL·E w reżyserii Andrew Stantona. Przedstawia on wizję świata w dalekiej przyszłości, który przestaje być zamieszkiwany przez nasz gatunek. Ludzkość „przeprowadza” się na statek kosmiczny, gdzie oddaje się ślepemu konsumpcjonizmowi. Tytułowy bohater to żyjący od siedmiuset lat robot (jest rok 2805). Zaprzyjaźnia się z EWĄ, inną maszyną, która odwiedza Ziemię, aby poszukać na niej roślin.
Dzieło można wykorzystać, jeśli padną pytania o społeczeństwo. Można opowiedzieć o ludzkości, która nie wykazywała w ogóle troski o swoją własną planetę. Warto wspomnieć, że zaczęła żyć na statku kosmicznym, bez jakiegokolwiek ruchu i tylko się przejadając; a później odnieść to do obecnej sytuacji w społeczeństwie, gdzie rośnie otyłość i nie ma odpowiedniej świadomości ekologicznej. Inne motywy to: miłość mimo różnicy stanów (WALL-E ze złomu zakochuje się/przyjaźni się z nowiutką EWĄ) oraz przyroda (w tym przypadku zniszczoną).
Na co uważać przy tych przykładach?
Podane wyżej filmy to dobre opcje do wykorzystania na maturze, ale warto faktycznie mówić na temat. Jeśli polecenie tego nie dotyczy, a osoba zaczęłaby mówić nagle o Mike’u Wazowskim, to egzaminatorzy byliby co najwyżej rozbawieni lub zażenowani. Jednak jeśli ktoś twórczo wplecie te przykłady w swoją wypowiedź, może mu to pomóc.
Inna sprawa – wyżej kilka razy użyłem słowa „bajka”. Na maturze jednak lepiej pisać i mówić „animacja”, „film animowany” lub „produkcja animowana”. Bajka to gatunek literacki.
Nie pozostaje mi nic innego jak życzyć powodzenia maturzystom. Wierzę, że uda się Wam dobrze napisać egzaminy. Mam nadzieję, że komuś przydadzą się produkcje Pixara, te wymienione przeze mnie lub inne.
